"Πού είναι όλη η γνώση που χάσαμε μέσα στην πληροφόρηση;" (T.S.Eliot)

Καλέ και μοναδικέ αναγνώστη της ταπεινής αυτής στήλης, Θανάση, σήμερα θα επιχειρήσω να σε ζαλίσω με κάποιες σκέψεις που έκανα με αφορμή το τεκτονικό τεμάχιο ενός καλού και πολύ αγαπητού αδελφού.

Ο καλός αυτός αδελφός πήρε σαν σημείο εκκίνησης τη ρήση του Τόμας Στέρν Έλιοτ:
«Πού είναι η όλη η σοφία που χάσαμε μέσα στη γνώση;
Πού είναι όλη η γνώση που χάσαμε μέσα στην πληροφόρηση;»

Όπως ίσως θυμάσαι, σε παλιότερες αναρτήσεις μου σε αυτό το ταπεινό και καταφρονεμένο blog, έχω μιλήσει επανηλειμμένα για τον καταιγισμό της πληροφόρησης, συχνά παραπλανητικής, που έχει γίνει πια τόσο έντονος μέσω του διαδικτύου, που είμαστε πια αδύναμοι να ξεχωρίσουμε την Αλήθεια από το Ψεύδος. Ίσως λοιπόν είναι καιρός να εξετάσουμε μαζί την αλληλένδετη σχέση μεταξύ των εννοιών της Πληροφόρησης, της Γνώσης και της Σοφίας.

Όλοι μας ερχόμαστε σε αυτό τον κόσμο αδαείς, αμαθείς και αθώοι, καλέ μου Θανάση. Το πρώτο πράγμα που θα δεχτούμε σαν έλλογα όντα θα είναι η Πληροφορία. Τα κομματάκια αυτά θα μας βοηθήσουν σιγά-σιγά να κατανοήσουμε τον κόσμο που ζούμε και να βρούμε μια μικρή θέση μέσα σε αυτόν.

Η Πληροφορία είναι το πρώτο στάδιο λοιπόν στην πορεία μας προς τη Σοφία. Για τα επόμενα 20 χρόνια περίπου, συλλέγουμε, είτε μέσα από το σχολείο, είτε από την οικογένεια και τους φίλους μας ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών, που σαν μικρά κομματάκια πάζλ αρχίζουμε να τα συνθέτουμε, κατακτώντας το επόμενο στάδιο, αυτό της Γνώσης. Η διαδικασία της διύλισης των Πληροφοριών λοιπόν, θα μας οδηγήσει στη Γνώση και η διαδικασία αυτή υποβοηθείται από τη Λογική και την Ευφυία του καθένα μας. Είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, σκεπτόμενοι Τεκτονικά, ο βαθμός του Μαθητή, του νεόφυτου, του φοιτητή, του διδασκόμενου, όπου το ζητούμενο δεν είναι να καταλήξει σε μεγάλα συμπεράσματα για αυτά που μαθαίνει, αλλά να συγκρατήσει όσα μπορεί περισσότερα.

Πριν 37 χρόνια, ένας αγαπημένος καθηγητής μου στο Πολυτεχνείο, ο μακαρίτης πια Dr. Thomas B. Jefferson, μας είχε πει «δεν περιμένουμε να θυμάστε όλα αυτά που προσπαθούμε να σας διδάξουμε, ο όγκος τους είναι τεράστιος για να μπορέσετε ποτέ να τον απομνημονεύσετε. Στην καλύτερη περίπτωση θα καταφέρετε να συγκρατήσετε ένα 10-15% από όλες αυτές τις πληροφορίες.  Αλλά μέσα από αυτή τη διαδικασία, θα μάθετε να μαθαίνετε».

…Θα μάθετε να μαθαίνετε….

Ακριβώς η διαδικασία που οδηγεί στη Γνώση, ο συνδυασμός της Πληροφορίας με τη Λογική, την Ευφυία και την Εμπειρία. Όμως, για να πετύχουμε την πραγματική Γνώση, εννοείται ότι η πρώτη ύλη, η Πληροφορία δηλαδή, πρέπει να είναι αγνή, ανόθευτη και αληθινή και εμείς να έχουμε προετοιμαστεί κατάλληλα για την επεξεργασία της και την απόρριψη αυτής της Πληροφορίας που αντιβαίνει τη Λογική και απευθύνεται μόνο στο θυμικό μας. Ο Δογματισμός, ο Φανατισμός, η Υπεροψία, ο Εγωκεντρισμός και η Ανοησία είναι τα στοιχεία αυτά που θα μας κάνουν να καταλήξουμε σε ψευδή, ανακριβή, στρεβλή και επιφανειακή Γνώση, δηλαδή στην καταστροφική Ημιμάθεια.

Κοίτα γύρω σου, καλέ μου Θανάση και πες μου εσύ πόσες τέτοιες αποτυχημένες προσπάθειες κατάκτησης της Γνώσης μπορείς να διακρίνεις; Και αν δεν μπορείς, πήγαινε στην πλησιέστερη πιάτσα και ρώτα τον πρώτο συμπαθή εκπρόσωπο των ταξιτζήδων, να σου εξηγήσει ποιες κατά τη γνώμη του είναι οι πραγματικές πηγές της Γνώσης.

Μόνο όταν λοιπόν, καλέ μου Θανάση, έχουμε κατακτήσει τη Γνώση του Εταίρου, μπορούμε να είμαστε έτοιμοι να αγωνιστούμε για να κάνουμε δική μας τη Σοφία του Διδασκάλου. Οι Αγγλοσάξωνες αποκαλούν τον τίτλο του διδάκτορα «Doctor of Philosophy» (Ph.D.) υπονοώντας ότι ο κάτοχος αυτού του τίτλου δεν έχει αρκεστεί να τελειοποιήσει τη Γνώση του στο επιστημονικό του αντικείμενο, αλλά έχει εμβριθήσει στη φιλοσοφία της Επιστήμης του. Ξέρω, είναι λίγο παρατραβηγμένο να το λέμε αυτό, ιδίως όταν έχεις γνωρίσει όσα Ph.D. έχει τύχει να γνωρίσω εγώ, αλλά η ιδανική θεώρηση του τίτλου είναι αυτή που προανέφερα.

Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι δια της φιλοσοφίας, η Γνώση διυλίζεται, υποβάλλεται στη βάσανο της Ηθικής, της Ιστορικής αναγκαιότητας και των επιστημονικών, κοινωνικών, πολιτικών, θρησκευτικών και ηθικών της προεκτάσεων, για να οδηγήσει στην πραγματική Σοφία.

Το να γνωρίζεις πυρηνική φυσική είναι Πληροφορία

Το να γνωρίζεις πώς να κατασκευάσεις μια ατομική βόμβα είναι Γνώση

Το να καταλαβαίνεις με ποιους τρόπους δεν θα τη χρησιμοποιήσεις ποτέ, είναι Σοφία

Ο δρόμος είναι δύσκολος και πολλές φορές αδιάβατος, καλέ μου Θανάση. Όσοι από εμάς ενταχθήκαμε στον Ελευθεροτεκτονισμό, το πράξαμε για να μπορέσουμε ίσως να βρούμε κάποια περισσότερα εργαλεία για τη διύλιση της Πληροφορίας σε Γνώση και για την τελική απόσταξη της πολύτιμης αυτής Γνώσης σε ψήγματα Σοφίας.

Αν καταφέρουμε, μέχρι το τέλος της ζωής μας να έχουμε μαζέψει λίγα από αυτά τα ψήγματα σε ένα σακουλάκι, μέσα μας, σαν τους παλιούς χρυσοθήρες της Δύσης, θα είμαστε ευτυχείς που αγγίξαμε τη Φιλοσοφική μας Λίθο, επιτυγχάνοντας στο βαθμό που μπορέσαμε, το πρόσταγμα-παρακίνηση των Αλχημιστών, «VITRIOL»